Rutas: Itzulia, jaitsiera beste bide batetik

Oso ibilbide ederra da mendia bere osotasunean ezagutzeko. Ibirritako bidea da igoerarako bide aproposena: gehiena basoan barrena doa eta tarte askotan oraindik bere garai bateko galtzada itxura gordetzen du. Arritzulegiko urtegitik gorako bidea oso sakonduta dago, autoz igo baitaiteke urtegiraino Aurtitzetik, eta mendizale nahiz horren mendizale ez diren askoren arreta erakartzen baitu. Tontorretik ekialdera luzatzen den bizkar harritsuan ez da halako arrasto nabarmenik eta gozatzeko tartea da, arkaitz artean ibiltzea gustuko duenarentzat.

Jende gehiena Argibielako mendatetik igotzen da Ezkaurrera, biderik laburrena aukeratuz, baina badira aukera hobeak aldapa gogaikarri hori baino. Eta hauxe da seguraski politena, nahiz eta askoz luzeagoa izan. Bereiziki aipagarria iruditzen zait Ezkaurre eta Baines arteko tartea (paisaia, trikuharriak, Ezkaurreko koba) eta GR11ak tontorrera heltzeko aukeratutako kanala. Kanal hau zaila ez da, baina eskuak erabili beharra dago tarte askotan eta baten bat urduri jartzeko modukua gerta daiteke, luzea baita gainera. Horregatik jarri dut ibilbidea "zaila" dela, tarte honetan erreparatzeko.

Ibilbide luze xamarra da (18 km), baina erraz egiten dira kilometroak, aldapa leunak dira (mendiko bizikletaz ere egin daiteke seguraski ibilbide osoa, aldapan gora erraz ibiliz gero). PR-NA-24 bidearen arrastoa jarraitzen du igoeran (tarte hau nahiko zatarra da Erdikolarrera heldu arte) eta SL-NA-27a jaitsieran. Xuritzera joateko tartean komeni da GPS edo iparrorratza, basoak bista asko laburtzen baitu; gainontzean jarraitu beharreko bidea nabarmena da.

Ibilbidea erraza da, baina bidezidorraren arrastoa nahiko arina da leku askotan eta goi-aldean aldapa handia zeharkatzen du hainbat tartetan, makilak lagun egokiak izan daitezke. Lanbroa sarritan sartzen den lekua da eta halakoetan ohi denez, GPSa komeni da, eta zira arinen bat ere bai beharbada. Arrakogoitiko lepoan GR arrastoari heldu eta, bide askoz nabarmenagoa izaki, hari jarraituz erraz heltzen da Belaguako aterpera.

Zuriainek proposatzen duen ibilbidearen osagarria da hau, itzuli bat eginez tontorrera ekialdeko bizkarretik gora igotzeko. Legarozko larreetan dago bi bideen bidegurutzea eta han abiatzen da harripilaz markatutako xenda, basoaren itzalean gehienean, ekialdeko bizkarreko soilune batera heltzeko. Handik aurrera, gandorretik asko aldendu gabe, bidezidor bihurri batek eramango gaitu haitzaren magaletik tontorraren ingururaino.

Adunatik Atxulondo burdinola zaharrera joateko bidea, Belkoaingo gainetatik paseaz. Burdinola bera oso hondatuta dago, aurriak baino ez dira gelditzen eta landaretzak estaltzen du ia erabat, baina oso ingurune ederra da. Sasiak bidea estu hartzen du tarte batzuetan, Garatetik beherako jaitsieran edo Belkoaingo ekialdeko tontorraren inguruan esaterako; gerta daiteke uda-udazken aldean trabatuago egotea.