Ibilbideak: Itzulia, jaitsiera beste bide batetik

Jarraian azaltzen den ibilbidea, Artzentaleseko auzoa den Santa Cruzetik abiatzen da, Alen igo, handik Betaiora arteko mendi-bizkarrean zehar ibili, eta bigarren tontorra egin ondoren, Santa Cruzera itzultzeko. Tontor hauek, Enkarterrietako eta Kantabriako ekialdeko kostaldeko paisaietaz gozatzeko behatoki apartak dira. Horretaz gain, duela gutxira arte bizirik egon diren zenbait mehatz ustiapenen aztarnak ikusi ahal izango ditugu bidean.

Aia izeneko Ataungo auzo txikitik, eliza ondotik, abiatuta, errepidean behera metro gutxi batzuk eginda, ezkerretara, langa baten beste aldetik, marra zuri/gorriz seinalatutako bide bat ikusiko dugu. Bide hau hartu eta marra zuri/gorriak jarraituz, Arbilleta baserriaren azpitik eta ondoren Aiagerre baserriaren albotik, aurrera jarraituz pistatik, ekialderantz, ordu laurdenean, errekara iritsiko gara.

Kartxila mendiaren alderik dotoreena Belagua aldera dagoena den arren, ez hain ohikoa den aldetik igotzeko proposamena doakizue.

Zuberoan badaude hiru arroila oso famatuak: Ehujarre, Kakueta eta Holtzarte. Hiruetatik turistikoena, Kakuetakoa da. Bada inguru honetatik egingo dugu. Igoera, arroilaren mendebaldetik eta jaitsiera arroilaren ekialdetik

La Prada Burgoseko Tobalina bailarako herria da. Hortaz, Valderejoren H.an.
Herritik mendi zerrarantz abiatu, eliza gainditu eta gero, erreparatu kanpandorreaz, IM.ranzko pista hartu. Pista horrek Callero ermitara eramaten du, makal artean dago eta iturri gozoa du.
I.ra jarraitu, langa gainditu ostean eta parke barruan gaudela bi aukerekin topo egingo dugu: E.rako Gorostiza leporakoa da; guk E-rakoa jarraituko dugu, Jauregiak zokogunetik.
Pista bide zidor bihurtzen, harripilak bistan. Gainaldean Zuloaren haitza zain, buzoiduna. Gorago Bardal gaina.

Abiapuntua eta helmuga Bergantzu herria.
Bergantzu herriko M.ra jo eta H.ranzko pista hartu.
Pista honek M.ra eta aldatz behera egin ostean Buradon Gatzagako pistarekin bat egiten du.
Leku honetan pistak E.ra egiten du.
Arbina pistatik 5 mn.ra dago M.ra eginez.
Atzera pista nagusian utzi S. Ginesera jotzen duena.
Haizearen lepoan HE.ranzko harripilak jarraitu, ez aldatu norabidea. Mazala M.ean dugula lepora helduko gara. Zeharkatu hezia eta E.ra egin. Lepo honetatik Kalabroza estugunetik Buradon Gatzagararako bidea dugu.

Saldropoko hezegunea Gorbeiara igotzeko ohiko abiapuntua da. Baina Gorbeiaraino joan gabe, ibilaldi polit bat egiteko behar diren hainbat osagai biltzen ditu Arralde eta Arimegorta artean luzatzen den mendi-gainak ere: basoak estalitako guneak eta lapiaz eremu irekiak, malkarrak eta hauek gainditzeko pasabide bitxiak, bide zabalak eta estuak, leunak eta aldapatsuak, eta ikuspegi zabalak. Saldropoko hezegunearen ondoan dagoen aparkalekutik abiatuta, mendi-gaina Atxuriko pasabidearen bitartez harrapatuko dugu, eta mendi-gaineko lapiazean zehar zeharkaldi bat egin ondoren Arraldeko tontorrera iritsiko gara, beste bide batetatik jaitsita ibilaldi zirkularrari amaiera emanez.

Urraul Goiti eta Zaraitzuren arteko mendia izanik, logikoa da ibilbideak bi ibar horietatik abiatzea. Urraul Goitik, ibilbideak Aietxu herritik abiatzen dira. Herritik ekialderantz aterako gara pista zabal batetik. Pistatik jarraituz Raxa baselizako hondakinen ondotik igaroko gara, Raxa harkaitz ikusgarriaren azpian. Pistak Lintxarra edo Lijerieta sakanean sartuko da. Bidegurutzean eskuinaldean hartuko dugu. Pistak gogorrago igoko gaitu orain eta Olotokiko gandorreraino eramanen gaitu. Handik gailurrera hamar minutuko bide erosoa besterik ez da izanen.

Igotzeko, Azparrendik iparralderantz abiatuko gara, Abaurrea errekaren saihetsetik. Hiru bat kilometro aurrerago lurrezko pista estu bat aurkituko dugu (UTM 30T 642321, 4749657), Irigoien bordara doan pista zabalagoa atzean utzi eta hamar bat minutura (bide hau jaisteko erabiliko dugu). Bigarren pista horrek Learpuru (1279m) eta Urrizkain (1212m) mendien arteko lepo ederrera eramanen gaitu. Handik bi mendiok igo genitzake, bide zehatzik gabe, baina zailtasun nabarmenik gabe. Urrizkain igotzeko hobe dugu lepotik zatirik garbienak begiz jo eta horietatik ibiltzea.

Azparrendik ekialderantz aterako gara, eliza ttikiaren aitzinean igarotzen den pista zabal batetik. Pistak gogor baina zuzen igoko gaitu Oiartze leporaino. Dena den, ez gara leporaino bertaraino iritsiko. Ehun bat metro lehenago, ezkerralderanzko bihurgune itxi batean pistatik atera eta ekialderantz eginen dugu mendiaren ertz hurbila helburu. Soro batean izanen gara. Bide zabal bat pinuen artean sartu eta beste zabalgune batera iritsiko da. Handik aurrerakoa apur bat zailagoa da: Zabalgunea inguratzen duen basoan sartuko gara bidexka batean. Bidexka zabalgunearen erdialdean hastan da.

Ez da erraza Iburtu haitzera igotzea. Liburu zaharretan (ad. Zubieta Barcosena)ez da zailtasunik batere aipatzen. Izan ere, orain hainbat urte igo genuenean ez genuen aparteko oztoporik aurkitu. Orain ordea nahiko aldatu dira gauzak. Azken txanpa eskalada erraz (II) baten bidez egiten da, baina sasiak hainbeste hazi dira non zaila egiten baita aurrera egitea. Nire argazki zaharrak begiratuta, zaila da erratea mendi bera dela!
Oharra eginda, goazen harira.
Mapan eta Wikilocen jarritako ibilbidean jaitsierako bidea besterik ez da agertzen, zailena baita aurkitzeko.